- Genetik çalışmalar, atların M.Ö. 2000 civarında evcilleştirildiğini gösteriyor.
- Botai halkı, modern evcil atların değil, yaban atı Przewalski’nin atalarını avladı.
Atların ne zaman ve nerede evcilleştirildiği sorusu, bilimsel olarak hâlâ tam anlamıyla çözülememiş durumda. Binlerce yıl önce farklı kültürler atları avladı ve bu hayvanları sanatta işledi. Yamnaya kültürünün temsil ettiği Kurgan hipotezine göre, M.Ö. 4000 civarında Batı Asya bozkırlarında yaşayan insanlar atları evcilleştirdi ve onları binerek uzun mesafeler kat ettiler. Bu yeni hareketlilik, kültürel ve dilsel yayılmayı hızlandırdı.
Ancak arkeolojik kanıtlar bu teoriyi sorguluyor. Kazakistan’daki Botai kültüründen elde edilen kemik ve diş izleri, atların M.Ö. 3500 yıllarında burada evcilleştirildiğine işaret ediyor. Buna rağmen genetik incelemeler, Botai atlarının modern evcil atların atası değil, yaban atı Przewalski’nin ataları olduğunu ortaya koydu.
2024 yılında yayımlanan yeni bir genetik araştırma, atların Kurgan hipotezine kıyasla daha geç evcilleştirildiğini gösterdi. Evcilleştirmenin muhtemelen M.Ö. 2000 civarında, Yamnaya göçlerinden sonra ve at arabalarının yayılmasından hemen önce başladığı düşünülüyor. Botai halkının yaban atlarını et için beslemiş olabileceği de ihtimaller arasında. İlk evcilleştirmenin tarihi ve yeri hâlâ tartışmalı olsa da, bilim insanları atların insanoğlunun tarihinde derin bir etkisi olduğu konusunda hemfikir.
Yazının tamamını ve İngilizce orijinal halini okumak için tıklayınız…